सजगता एक वरदान

आपले दैनंदिन आयुष्य जगत असताना खरंच आपण ते सजग राहून जगत असतो का?
नेहमीच किती सहजपणे आपण जागरूक ( Alert ) रहा असं म्हणत असतो. परंतु प्रत्यक्षात खरंच तसे असतो का?
सजगता म्हणजे स्वतः प्रती जागरूक! आपल्या रोजच्या जीवनातील प्रत्येक कृती, प्रत्येक विचारा प्रती सजग!
खरंतर सजगता भगवंताने आपल्याला आपल्या जन्मापासूनच प्रदान केली आहे.
मानवालाच नाही तर प्रत्येक पशु पक्षी यांच्याकडे ही सजगता आहे.
सोपे उदाहरण बघा - आपल्या अंगावर एखादी माशी किंवा डास बसला तर आपली त्वचा सजग होऊन विरोध करते.
एखाद्या गरम वस्तु चा स्पर्श झाला चटका बसला की प्रतिक्षिप्त क्रिया घडते.
रोजच्या जीवनात आपले डोळे, त्वचा, ह्दय, मेंदू हे अवयव सजगतेने काम करत असतात. त्यामुळेच आपल्या मध्ये एक प्रकारचे चैतन्य अव्याहतपणे चालू असते. विचार करा आपले हे अवयव जर का सजगतेने काम करत नसते तर काय होऊ शकते?
सजग राहण्याचे दुसरे उदाहरण चोराचे -  चोरी करताना तो किती सजग असतो. सतत तो चोर कुणी येतं का? कुणी बघत तर नाही ना?  इकडे लक्ष देतो म्हणुन स्वतःला वाचवू शकतो.  किंवा एखाद्या वाॅचमन चे काम बघा - तो किती सजग (सतर्क) राहुन त्याचे काम करतो. त्यामुळेच वाईट लोकांना प्रतिबंध करु शकतो. पण तो जर का झोपला किंवा कशाही प्रकारे  त्याने दुर्लक्ष केले तर?
तसेच मनुष्याचे सुध्दा आहे - तो रोजच्या जीवनात कृती मध्ये सजग नाही राहिला की काही अघटीत घडते. आणि विचारांप्रती सजग नाही राहिला तर जीवन दुःखी, त्रासदायक होते.
आपल्या मधील षड्विकार (काम, क्रोध, लोभ, मोह, मद, मत्सर) या प्रती सजग राहिला तर अनेक वाईट गोष्टी टाळू शकतो व प्रत्येक कृती चांगलीच होऊ शकते.
आपल्या विचारांप्रती सजग राहिले तर अनावश्यक विचारांची पुनरावृत्ती टाळता येऊ शकते; पुनरावृत्ती तोडू शकतो.
भगवंताने ही सजगता आपल्याला आतुनच दिली आहे. म्हणूनच ह्दय, मेंदू, डोळे इत्यादी शारिरीक अवयव त्यांचे कार्य सजगतेने करतातच. परंतु आपले मन ते मात्र सजग नाही ठेऊ शकत आपण!
तुम्हाला हे माहित आहे का आपण सर्वच भीती पोटी नेहमीच किती सजग असतो.
उदा. एखाद्या कुत्रा दिसला तर तो मला चावेल का?  किंवा गाडी चालवताना माझा अपघात होईल का? अशा अनेक प्रकारच्या भीतीदायक गोष्टीं प्रती आपण जास्त सजग असतो. त्यामुळे आपल्या आत दुःखाच्या लहरीच जास्त तयार होतात. दुःखा प्रती जास्त सजग राहिल्यामुळे जीवनात दुःख जास्त व आनंदा प्रती कमी सजग त्यामुळे जीवनात आनंद कमी असतो.
ईश्वराने आपल्याला दिलेल्या या शक्तीला मन विरोध करते. मनुष्य चुकीच्या आत्मविश्वासावर ही सजगता विसरत चालला आहे.
आपण जेवण करत असताना थोडे जास्त खाल्ले तर आपल्याला लगेच त्याची जाणीव करून देते, ही शरिराची सजगताच आहे.
सजगतेच्या मिळालेल्या या ईश्र्वरी शक्ती मुळे अनेक अनाकलनीय गोष्टी निसर्गात सुध्दा घडत असतातच.
जसे चातक पक्षी पावसाच्या एका थेंबासाठी किती सजगतेने वाट बघत असतो; किंवा एखादे फुल (मोगरा, गुलाब) कळी असे पर्यंत गंध आत दडवुन ठेवते; परंतु एकदा का उमलले की गंधाची उधळण करतेच; पावसाचा पहिला थेंब मातीत पडला की मातीचा सुगंध दरवळतो; आणि माती मधील बीज त्या सजगतेने रुजु लागते. नवजात बाळाच्या जन्मानंतर आईला वात्सल्याने पान्हा फुटतोच ही निसर्गाची सजगताच नाही का?
ही सजगताच जर का आपण रोजच्या जीवनात आणली तर सगळ्या गोष्टी किती सुकर, सुलभ होऊ शकतात.
आपल्या जीवनात जर काही वाईट घडत असेल तर केवळ आपण सजगता विसरल्या मुळेच!
सजगता ही एक प्रकारची साधनाच आहे. तसेच आपल्या प्रेमगंध परिवारातील साधना- साक्षीभाव, स्वतःहुन श्र्वास घेणे, पुतळा  (statue) अवस्थेत बसणे किंवा त्राटक करताना पापणी सुध्दा न हलवणे या साधना म्हणजे सजगतेचे उत्तम उदाहरण आहे.
रोजच्या जीवनात किमान एक तास तरी आपल्याला असं पूर्ण सजग राहणे जमले पाहिजे.
रोजच्या साधना, भक्ती किंवा नामजप यामध्ये आपण किती सजग  आहोत हे पाहणे आवश्यक आहे.
ईश्वराची भक्ती करताना-सर्व काही विसरून त्याच्या प्रती पुर्ण समर्पण भाव आला पाहिजे. माझ्या प्रमाणे माझ्या भगवंताला ही भुक लागली असेल, तहान लागली असेल ही सजगता भक्ती मध्ये आली पाहिजे.
भक्ती करताना देहभान विसरून, ईश्वराप्रती आत्म्याची सजगता आल्याशिवाय ईश्र्वराचे व आत्म्याचे मिलन (जीव,शिवाचे) होणार नाही.
अध्यात्मा मध्ये ही सजगता अतिशय आवश्यक आहे, त्याशिवाय काहीच पुर्ण होऊ शकत नाही.
शास्त्रज्ञ, डॉक्टर हे ईश्र्वर मानत नाहीत, परंतु जे काही कार्य करतात ते पुर्ण सजगतेने करतात; तिथे ईश्र्वरी अंश दडलेला आहेच की! ईश्र्वराच्या इच्छे शिवाय काहीच घडत नाही. ईश्र्वराचे प्रत्येक कार्य सजगतेने अथकपणे चालू आहे. त्या ईश्वराने प्रत्येक माणसाला एक अलौकिक सुगंध देऊन पाठवले आहे. जो सुगंध दुसऱ्या कुणाशीही जुळत नाही.
आतापर्यंत मानवाने जे देव (मुर्ती) निर्माण केले त्यांचीच पुजा आपण करत आलो आहोत; परंतु  मानवाला ज्या ईश्वराने निर्माण केले; ज्या ईश्वराने ही सृष्टी निर्माण केली त्या ईश्र्वराची प्रार्थना, पुजा कधी करणार आपण?
एखाद्या छोट्याश्या अंकुरा पासून अगणित रंग, रुप, गंध देणारा ईश्र्वर!  चैतन्य निर्माण करणारा तो ईश्र्वर!! त्याचे धन्यवाद कधी देणार त्या??!! त्या ईश्र्वराची प्रार्थना, पुजा आपण कधी करणार?
खऱ्याअर्थाने जेव्हा मानव सजग होऊन या ईश्र्वराची पुजा करेल तेव्हा मनुष्य जन्माचे सार्थक होईल.
हे माझे म्हणणे आहे, खरं की खोटं ते तुम्ही च पडताळून पाहु शकता.